مقدمه
- Windows Forms (WinForms): چارچوب قدیمیتر و ساده برای ساخت برنامههای دسکتاپ ویندوز با کنترلهای فرممحور؛ مناسب اپلیکیشنهای کسبوکار سریع و سبک.
- WPF (Windows Presentation Foundation): فریمورک مدرنتر برای ویندوز با تاکید بر جدایی UI از منطق (XAML)، قابلیتهای گرافیکی پیشرفته و Binding قوی؛ مناسب اپلیکیشنهای با UI غنی.
- UWP (Universal Windows Platform): پلتفرمی برای ساخت اپلیکیشنهایی که روی دستگاههای ویندوزی مختلف (PC, Tablet, Xbox، HoloLens) اجرا میشوند؛ دارای APIهای خاص ویندوز و انتشار از Microsoft Store.
- .NET MAUI (Multi-platform App UI): راهکار چندسکویی مدرن مایکروسافت برای ساخت اپلیکیشنهای یککدبیس که روی ویندوز، macOS، Android و iOS اجرا میشوند (جانشین Xamarin.Forms).
مقایسهٔ جزئیتر
1) تاریخچه و وضعیت فعلی
- Windows Forms: از .NET Framework اولیه آمده؛ بسیار پایدار و شناختهشده؛ همچنان پشتیبانی میشود و برای اپهای داخلی/شرکتی کاربردی است. در .NET Core / .NET 5+ نیز پورت شده اما توسعهٔ ویژگیهای جدید محدودتر است.
- WPF: معرفی شد تا نیاز به UI غنیتر را پوشش دهد؛ مبتنی بر XAML با قابلیتهای گرافیکی (vector, animation, templates). همچنان گزینهٔ قوی برای اپهای دسکتاپ ویندوز است.
- UWP: با ویندوز 10 معرفی شد برای اپهای یونیورسال؛ ولی محبوبیت آن کمتر از انتظار بود و برخی محدودیتها در انتشار و API وجود دارد.
- .NET MAUI: جدیدترین و استراتژیکترین گزینهٔ چندسکویی مایکروسافت؛ هدفش جایگزینی Xamarin.Forms و تسهیل توسعهٔ یککدبیس برای موبایل و دسکتاپ است.
2) هدف و سناریوی مناسب
- WinForms: اپهای داخلی، ابزار اداری، نمونهسازی سریع، سیستمهای CRUD ساده؛ وقتی سرعت توسعه و سادگی مهم است.
- WPF: اپلیکیشنهایی که نیاز به UI سفارشی، تمها، دیتابایندینگ پیچیده و عملکرد گرافیکی بهتر دارند (نرمافزارهای مدیریتی پیشرفته، ابزارهای صنعتی با UI غنی).
- UWP: زمانی مناسب است که نیاز به یک اپ یونیورسال ویندوز با دسترسی به APIهای خاص سیستم عامل و انتشار از Microsoft Store دارید.
- .NET MAUI: وقتی میخواهید با یک کدبیس برای موبایل و دسکتاپ هدفگیری کنید (Android/iOS/Windows/macOS) و هزینهٔ توسعه را کاهش دهید.
3) زبان و نحوهٔ طراحی UI
- WinForms: طراحی بصری با drag-and-drop در Designer، کدنویسی رویدادمحور؛ UI مبتنی بر کنترلهای کلاسیک ویندوز.
- WPF: UI تعریفشده با XAML، جدایی بهتر View و Logic (MVVM)، سبکها، Templates و Control Templates برای سفارشیسازی کامل.
- UWP: XAML نیز دارد اما با کنترلها و APIهای مخصوص پلتفرم و lifecycle مدیریتشدهٔ اپهای Modern Windows.
- .NET MAUI: XAML یا C# برای تعریف UI، الگوهای MVVM پشتیبانی میشود، با کنترلهایی که پشت صحنه به عناصر بومی هر پلتفرم نگاشت مییابند.
4) قابلیتهای گرافیکی و UI/UX
- WinForms: محدودتر در مقایسه با WPF؛ برای UIهای ساده و فرممحور عالی است اما برای انیمیشنهای پیچیده یا طراحی vector مناسب نیست.
- WPF: بسیار قوی در زمینهٔ گرافیک برداری، انیمیشن، افکتها و قابلیت تمینگ/استایلدهی.
- UWP: امکانات مدرن UI، افکتها و پشتیبانی بهتر از لمسی و ورودیهای جدید.
- .NET MAUI: تمرکز روی اجزای واکنشگرا و رفتار بومی هر پلتفرم؛ امکانات گرافیکی بستگی به پیادهسازی بومی دارد.
5) پشتیبانی از چندسکویی (Cross-platform)
- WinForms: تنها ویندوز.
- WPF: تنها ویندوز. (با تلاشهای متنباز مانند Avalonia میتوان مشابه WPF چندسکویی ساخت)
- UWP: دستگاههای ویندوزی؛ نه موبایل یا macOS بهصورت نیتیو.
- .NET MAUI: طراحیشده برای چندسکویی (Windows, macOS, Android, iOS).
6) معماری و الگوها
- WinForms: معمولا رویدادمحور و کدبیس میتواند بههمپیوسته شود؛ استفاده از الگوهایی مثل MVP یا تفکیک با ViewModel ممکن است ولی نیاز به طراحی دارد.
- WPF و .NET MAUI: معماری MVVM را بهصورت طبیعی پشتیبانی میکنند و جداسازی منطق از UI آسانتر است.
- UWP: نیز از MVVM و XAML بهره میبرد.
7) ابزارها و اکوسیستم
- WinForms: Designer سنتی ویژوال استودیو، کتابخانههای قدیمی و بالغ، جامعهٔ بزرگی از اپهای شرکتی.
- WPF: ابزارها و کتابخانههای متنوع (Prism, Caliburn.Micro)، توانایی گرفتن خروجیهای پیچیده UI.
- UWP: APIهای اختصاصی ویندوز، قابلیت انتشار به Store.
- .NET MAUI: ابزارها در حال تکامل؛ Visual Studio با امکانات Hot Reload و Templates؛ کتابخانههای کراسپلتفرم در حال توسعه و رشد سریع.
8) یادگیری و سرعت توسعه
- WinForms: سریع برای یادگیری و توسعهٔ نمونههای اولیه؛ برای توسعهدهندگان تازهکار مناسب است.
- WPF: منحنی یادگیری بیشتر بهخاطر XAML و الگوهای طراحی (MVVM) اما پاداش در قابلیت حفظ و توسعهپذیری و UI زیبا است.
- UWP/.NET MAUI: نیاز به یادگیری مفاهیم پلتفرم و XAML (یا API مخصوص)؛ MAUI اضافه بر XAML چندسکویی را وارد میکند که پیچیدگی دارد اما مزیت چندپلتفرمی را میدهد.
9) آینده و توصیهها
- اگر نیاز به پشتیبانی از موبایل یا macOS دارید: .NET MAUI بهترین گزینهٔ مدرن است.
- اگر اپ شما فقط برای ویندوز است و نیاز به UI پیشرفته و نگهداری طولانیمدت دارید: WPF انتخاب مناسبی است.
- اگر میخواهید خیلی سریع یک ابزار داخلی بسازید و تیم یا زمان محدود است: WinForms گزینهٔ عملی و سریع است.
- UWP برای سناریوهای خاص ویندوز و انتشار از Store مناسب است، اما در بسیاری موارد WPF یا MAUI ترجیح داده میشون
دیدگاهتان را بنویسید